Thành Đồ Bàn: Chứng tích lịch sử 1000 năm tại An Nhơn, Bình Định

Đến năm 1815, nhà Nguyễn cho triệt hạ các cung điện của thành Hoàng Đế để xây thành mới, trừ lầu Bát Giác được sửa sang lại làm Đền Song Trung thờ Võ Tánh và Ngô Tùng Châu.

Kiến trúc đặc biệt của thành Đồ Bàn

Kinh thành có 3 lớp bao gồm: thành nội, thành ngoại và tử cấm thành. Thành được bao quanh bởi lũy đá vững vàng và ra vào phải đi qua bốn cổng có lính canh gác nghiêm ngặt.

• Thành ngoại: Thành ngoại được xây dựng với chu vi 7.400m. Đây được xem là công trình có quy mô lớn nhất trong các thành cổ tại Việt Nam cho đến thời điểm hiện tại. Hiện nay, phần còn lại của tường thành Đồ Bàn cao từ 3 – 6m. Trên mặt bờ thành phía Nam còn sót lại hai thanh đá cao 3m được cắm thẳng đứng.
• Thành nội (Hoàng Thành): Thành được xây theo hình chữ nhật, với chu vi 1.600m, rộng 370m, dài 430m. Nơi đây được xây dựng bằng đá ong và đắp đất. Thành có 3 cửa Nam, Đông, Tây, cửa chính sẽ hướng về phía Nam. Trước cửa là hai tượng voi cái và đực. Hai pho tượng này được xem là một trong những pho tượng tròn có kích thước lớn nhất của người Chămpa còn sót lại cho đến ngày nay.
• Tử Cấm Thành: Nơi đây cũng được xây dựng theo hình chữ nhật, chu vi 600m, dài 174m, rộng 126m. Cửa chính quay về hướng Nam nên còn được gọi là Nam Lâu. Tường thành được xây dựng từ đất và đá ong có độ dày 1,5m. Chiều cao lớn nhất của tường là khoảng 3m. Từ đây, bạn có thể bắt gặp ba bức tượng sư tử đá có niên đại từ thế kỷ XII. Thêm vào đó, ở đây còn có hai hồ bán nguyệt với kích thước dài 17m, rộng 10m và sâu 1,6m. Còn có lầu Bát Giác, lăng thờ hai viên quan nhà Nguyễn là Võ Tánh và Ngô Tùng Châu.

Đọc thêm: 10 Địa điểm du lịch tại TP. Quy Nhơn nổi tiếng, đẹp nao lòng.

Di tích còn xót lại của thành Đồ Bàn

Trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử, thành cổ Đồ Bàn chỉ còn một dãy gò sỏi đá cùng ngọn tháp Chàm Cánh Tiên. Xung quanh vẫn còn những gốc cổ thụ phủ rêu phong cùng với những bụi cây gai tạo nên không gian huyền bí. Những ao nước như Ao Liệt, Bàu Vệ,… là những điểm nhấn quan trọng, làm tôn lên vẻ đẹp tự nhiên.

Trong khu vực cổ thành, hầu hết các kiến trúc còn lại đều thuộc đời Nhà Nguyễn Gia Long. Nổi bật trong số đó là lăng mộ và đền Song Trung thờ Võ Tánh và Ngô Tùng Châu.

Di vật cổ còn xót lại

Được biết, các di tích tại thành Đồ Bàn xưa còn lưu giữ lại rất ít dấu tích của vương triều người Chăm cũ. Một vài các hiện vật, cổ vật được tính đến thời điểm này có thể kể đến như: nghê đá, trụ cờ, cổng thành Đồ Bàn và đặc biệt là cặp sư tử đá đầy giá trị. Đôi sư tử này được chạm khắc theo phong cách nghệ thuật riêng của Bình Định vào khoảng từ thế kỷ 12 đến thế kỷ 14. 

Tuy đã hao mòn theo thời gian, nhưng nơi đây vẫn giữ nguyên vẹn được lối đi được lát bằng đá hoa cương, cặp tượng voi đá thành Đồ Bàn cùng với gò Thập Tháp phía bên cửa hậu. 

Những dấu vết của phong trào Tây Sơn

Phong trào Tây Sơn nổi lên lúc bấy giờ đã để lại cho kinh thành Đồ Bàn nhiều dấu tích lịch sử như các trụ cờ, cổng thành cũ hay là hai ngôi đền Võ Tánh và Ngô Tùng Châu thờ hai vị tướng nổi danh thời chúa Nguyễn. 

Tháp Cánh Tiên mang đậm nét văn hoá Chăm Pa

Ngôi tháp này cao gần 20 mét, được xây dựng theo phong cách tháp điển hình của người Chăm Pa. Phía trên góc tháp có hình tượng rắn được làm bằng đá trắng cùng với nhiều tượng quái vật và voi đá.